Wednesday, November 28, 2007

Wisława Szymborska 2

Ba từ lạ lùng nhất


Khi tôi nói Tương lai
Âm tiết đầu tiên đã thuộc về quá khứ
Khi tôi nói Im lặng
Tôi phá hủy nó
Và khi tôi nói Không có gì
Tôi tạo ra một thứ
Không vô-thể nào có thể giữ


The Three Oddest Words

When I pronounce the word Future,
the first syllable already belongs to the past.

When I pronounce the word Silence,
I destroy it.

When I pronounce the word Nothing,
I make something no non-being can hold.


Tình thực sự

Tình thực sự. Có bình thường không nhỉ,
Có nghiêm túc, có là thực tế?
Thế giới nhận được gì từ hai người đó
Những kẻ sống trong thế giới của riêng mình?

Họ bên nhau trên bục vinh quang
Mà chẳng có lý do nào cả
Họ được chọn ra từ cả triệu người
Và họ nghĩ ắt phải là như vậy
Họ nhận được phần thưởng- nhưng vì sao thế?
Chẳng vì gì.

Ánh sáng sinh ra từ chốn hư vô
Sao chỉ cho họ và không cho ai cả?
Chẳng phải bất công ư? Ừ, đúng thế.
Nó phá vỡ những nguyên tắc được dựng xây kỹ lưỡng,
Và vứt bỏ đạo đức từ tít trên cao?
Phải, cả hai câu đều đúng.

Hãy nhìn kìa lứa đôi hạnh phúc
Chẳng lẽ họ không thể giấu nó ư?
Sao họ không vờ buồn rầu u uất
Dầu chỉ để thuận hơn trong mắt bạn bè?
Hãy nhìn họ cười- thật là phỉ báng
Những lời lẽ của họ- rõ ràng như thế nghĩa là sao
Và với những nghi lễ, trò chơi nhỏ bé
Những việc nhỏ nhặt được cả hai chia sẻ-
Đích thị đó là một âm mưu
Được bàn tính đằng sau nhân loại!

Thật khó biết mọi sự sẽ tới đâu
Nếu mọi người đều làm theo họ
Tôn giáo và thi ca sẽ còn đâu nương tựa?
Biết tưởng nhớ chi? Biết lên án điều gì?
Và liệu sẽ còn có ai
muốn ràng buộc mình trong những giới hạn?

Tình thực sự. Có cần không nhỉ?
Sự lịch duyệt và óc khôn ngoan khuyên ta im lặng
Coi nó như bê bối
trong những vòng tròn cao nhất của cuộc đời
Những đứa trẻ tốt đẹp nhất vẫn được sinh ra mà không cần tới nó
Trên hành tinh này, trong suốt một triệu năm qua
Người ta vẫn sinh tồn mà không cần tới nó
Nó xảy ra là chuyện hiếm cực kỳ

Hãy để những người không bao giờ tìm thấy tình thực sự
Tiếp tục nói rằng nó không tồn tại
Và với lòng tin đó,
Họ sống dễ hơn và chết cũng dễ hơn.

True Love

True love. Is it normal
is it serious, is it practical?
What does the world get from two people
who exist in a world of their own?

Placed on the same pedestal for no good reason,
drawn randomly from millions but convinced
it had to happen this way - in reward for what?
For nothing.
The light descends from nowhere.
Why on these two and not on others?
Doesn't this outrage justice? Yes it does.
Doesn't it disrupt our painstakingly erected principles,
and cast the moral from the peak? Yes on both accounts.

Look at the happy couple.
Couldn't they at least try to hide it,
fake a little depression for their friends' sake?
Listen to them laughing - its an insult.
The language they use - deceptively clear.
And their little celebrations, rituals,
the elaborate mutual routines -
it's obviously a plot behind the human race's back!

It's hard even to guess how far things might go
if people start to follow their example.
What could religion and poetry count on?
What would be remembered? What renounced?
Who'd want to stay within bounds?

True love. Is it really necessary?
Tact and common sense tell us to pass over it in silence,
like a scandal in Life's highest circles.
Perfectly good children are born without its help.
It couldn't populate the planet in a million years,
it comes along so rarely.

Let the people who never find true love
keep saying that there's no such thing.
Their faith will make it easier for them to live and die.

8 comments:

  1. Dịch từ từ thôi Linh ơi, cho tớ kịp thở đã chứ! :)

    ReplyDelete
  2. Chào Linh, mình là người hay vào blog của bạn đọc. Hôm nay vào blog, thấy có dịch thơ. Không thích thơ, nhưng vẫn cứ đọc lướt từ trên xuống. Bài thơ "Ba từ lạ lùng nhất",câu cuối đọc thấy không hiểu, có vẻ tối nghĩa đối với mình (góp ý thì mình chịu !). Đọc sang bản tiếng Anh, đọc lần đầu tiên (câu cuối thôi)cũng không hiểu, phải đọc chậm lần thứ hai mới hiểu hết ý nghĩa. Cám ơn Linh đã giới thiệu bài thơ này, mình thích ý tưởng sâu sắc của nó qua những từ ngữ tưởng chừng đơn giản.

    ReplyDelete
  3. @Teo: Vâng, tôi cũng cảm thấy tối nghĩa nhưng cảm thấy khó dịch cho vừa thoát vừa đúng. Cái từ non-being ấy dịch sang tiếng Việt rất khó diễn tả (vì thực ra nó là một thuật ngữ triết học mà thuật ngữ này không tồn tại trong tiếng Việt. Không rõ đạo Phật sử dụng từ nào để diễn tả non-being? Ở đây cặp no-thing và non-being đi với nhau và đối trọng với thing và being và khó diễn tả sang tiếng Việt cho hợp lý.

    Có bản dịch này của bạn Thái LInh (Lilia) rất hay và nhuần nhuyễn nhưng cũng chưa hoàn toàn chính xác khi dùng chữ hư vô để diễn tả non-being thì cũng chưa thực sự chuẩn (nếu như trong tiếng Ba Lan cũng sử dụng từ có ý nghĩa tương tự).

    "Khi tôi phát âm từ „tương lai”
    âm tiết đầu tiên đã đi vào quá khứ.

    Khi tôi phát âm từ „im lặng”
    tôi tàn phá nó.

    Khi tôi phát âm từ „không có gì”
    tôi tạo ra điều mà chẳng hư không nào chứa đựng."

    ReplyDelete
  4. Đúng là từ non-being khó dịch thật :-) Cũng định vào chê bạn Linh (như mọi lần) mà vì không nghĩ ra được cái gì hơn nên đành làm ra cái vẻ hiền lành vậy ;-)

    ReplyDelete
  5. "True Love", hihi, trong cai description cua em la nhung tu nay. Khen anh Linh nua thi hoi ngai :D. Nhung thuc su thi em thich nhung ban dich cua anh hon nhung ban dich cua nhung nguoi khac ma chi Lilia da post o bai tho truoc. No gan gui va that hon. Chi Lilia cho moi nguoi thay tai nang cua chi voi :).
    Bai " Ba tu la lung nhat" thi that su dac biet. Nhung tu nghu don gian nhung lai lam nguoi doc phai suy nghi. Em thich tu cuoi cung "nothing"
    "Và khi tôi nói Không có gì
    Tôi tạo ra một thứ
    Không vô-thể nào có thể giữ"

    ReplyDelete
  6. @Linh: trong tiếng Ba Lan cũng là từ tương đương với "non-being", mình cũng thấy ko ưng bản dịch của mình ở chỗ này, nhưng chưa tìm được từ gì ổn hơn.
    Đấy, thế mà cứ bảo tiếng Việt của ta giàu và đẹp lắm :)

    ReplyDelete
  7. Tieng Viet cua ta rat giau va dep nhung khong truu tuong va triet hoc du de dich tho triet ly :D

    ReplyDelete