Tuesday, November 27, 2007

Wisława Szymborska

img



Bon chen với bạn Lilia dịch thơ Wisława Szymborska nhưng mà hơi bị khó. imgTất nhiên là không hay bằng bạn Lilia.

Các khả năng

Em thích phim
Em thích mèo
Em thích hàng sồi trên phố Warta
Em thích Dickens hơn Dostoyevsky
Em thích việc em thích mọi người hơn là em yêu loài người
Em thích giữ kim chỉ trong tay, để phòng khi cần tới
Em thích màu xanh lá
Em không thích tìm một lý do để đổ lỗi cho tất cả.

Em thích các ngoại lệ
Em thích ra đi sớm
Em thích nói chuyện với các bác sĩ
Về những gì không phải bệnh tật
Em thích những hình minh họa cũ kỹ
Em thích cái việc ngớ ngẩn nhất đời
Là viết ra những bài thơ
Hơn cái việc ngớ ngẩn là không viết thơ
Và khi nói tới chuyện tình yêu
Thì em thích những lễ kỷ niệm không theo dịp
Những lễ kỷ niệm diễn ra vào tất cả các ngày.

Em thích các nhà đạo đức
Những người chẳng hứa hẹn em điều gì
Em thích lòng tốt khôn khéo hơn là lòng tốt dại khờ
Em thích toàn trái đất này chỉ mặc đồ dân sự
Em thích những quốc gia bị chinh phục hơn các quốc gia đi chinh phục
Em thích đặt chỗ trước
Em thích bất ổn kinh khủng hơn là trật tự kinh khủng
Em thích chuyện cổ Grimm hơn là trang nhất tin tức
Em thích lá không hoa hơn là hoa không có lá
Em thích những con chó không bị tỉa đuôi
Em thích những đôi mắt màu sáng
Bởi vì mắt em màu tối

Em thích những ngăn tủ
Em thích nhiều thứ mà em sẽ không nói
Thích chúng hơn nhiều thứ khác mà em cũng sẽ không nói
Em thích những số không thoải mái tự do
Hơn những số không ngay ngắn phẳng phiu
Em thích tuổi đời côn trùng hơn tuổi thọ của các vì sao
Em thích gõ vào gỗ
Em không thích hỏi còn lâu không và khi nào thế
Và em thích giữ cho mình một khả năng nào đó
Rằng sự tồn tại trên đời này ­có lý do của nó

Source:


Một số người thích thơ


Một số người- không phải là tất cả
Thậm chí không phải là đa số
Chỉ là một thiểu số nhỏ thôi.
Nếu không kể trường học,
Nơi người ta đến đó là bắt buộc
Và không kể bản thân các nhà thơ
Thì sẽ có hai người
Cho một nghìn người đang tồn tại.

Thích-

Nhưng người ta cũng thích mỳ gà
Thích lời khen tặng và thích màu xanh
Thích khăn choàng cũ
Thích chiếm ưu thế
Thích vuốt ve chó.

Thơ-

Nhưng thơ là gì nhỉ
Đã có nhiều câu trả lời mịt mờ
Nhưng tôi không biết và tôi không biết
Tôi chỉ bám lấy nó
Như bám vào tay vịn

Source



Tình yêu từ cái nhìn đầu

Cả hai người đều nghĩ
Cảm xúc bất chợt đã gắn họ với nhau
Lòng tin chắc cho dù đẹp đẽ
Nhưng không chắc chắn hẳn sẽ đẹp hơn

Họ nghĩ trước đó họ không thể biết nhau
Chẳng có gì từng xảy ra giữa họ
Nhưng trên đường phố, cầu thang, hành lang đó
Có thể triệu lần họ từng bước qua nhau.

Tôi muốn hỏi họ dù chỉ một câu
Nếu như họ có thể nhớ
Có thể vào một ngày nào đó
Họ đã đứng đối diện
trong má»™t khung cá»­a quay?

Có thể họ từng gặp nhau
Lúc tiếng “xin lỗi” cất lên trong đám đông?
Hay một câu trả lời “bạn nhầm điện thoại”?
Nhưng tôi biết trước câu trả lời
Không, họ không nhớ.

Họ sẽ ngạc nhiên biết chừng nào
Nếu biết rằng đã từ rất lâu
Số phận trêu đùa họ

Khi Số phận còn chưa là Định mệnh
Nó từng đưa họ tới thật gần
Để rồi lại đẩy họ ra xa
Nó từng chặn đường đi của họ
Ngăn tiếng cười chuẩn bị tới
Rồi lại nhảy sang bên chờ đợi

Hẳn cũng từng có những dấu hiệu
Nhưng lúc đó, họ chưa biết đọc chúng đâu

³ thể vào ba năm trÆ°á»›c đấy
Hay ngay mới thứ Ba vừa đây
Một chiếc lá chợt chao mình
Từ bờ vai bên này sang bờ vai bên ấy
Có thể một của rơi được nhặt
Một quả bóng từng biến mất

Trong bụi cây của tuổi ấu thơ.

Có thể là những tay nắm cửa
Hay những chiếc chuông ngân
Mà một bàn tay từng chạm tới
Nơi trước đó, bàn tay kia dừng đợi
Có thể là những va li nằm kế cận
Trong khoang hành lý chờ người
Hay cũng có thể họ từng chung
một giấc mơ mơ hồ khi trời sắp sáng

Nhưng mọi sự bắt đầu trên đời
Thực ra đều chỉ là tiếp nối
Và cuốn sách duyên phận cuộc đời
Luôn được mở từ trang giữa

Source


27 comments:

  1. Tớ thích thơ bà này từ lâu: nhẹ nhàng, nữ tính, tinh nghịch và mơ mộng. Thích bài Những khả năng - đúng kiểu phụ nữ hay diễn tả lung tung về bản thân, lại không có chất sex đang nghi ngờ như ông Neruda :P

    ReplyDelete
  2. <- dinh poc tem entry nay cua anh nhung mai doc tho nen cham mat mot buoc :D.
    "Nhưng mọi sự bắt đầu trên đời
    Thực ra đều chỉ là tiếp nối
    Và cuốn sách duyên phận cuộc đời
    Luôn được mở từ trang giữa"


    ReplyDelete
  3. :D vẫn chưa hết kinh ngạc về tốc độ dịch của anh :))
    bài thơ "Love at first sight" nếu em nhớ ko nhầm thì được feature trong phim "Turn left turn right" của Đài Loan có anh Kim Thành Vũ và cô gì đấy cũng nổi tiếng đóng. Trong phim, cô dv này này rất thích thơ của Wislawa Szymborska và cũng là một dịch giả. Trong phim cũng có nhắc đến bài True love cũng hay.
    "Let the people who never find true love
    keep saying that there's no such thing.
    Their faith will make it easier for them to live and die."

    Buồn cười là em chỉ biết đến Wislawa nhờ một bộ phim Đài Loan :D

    ReplyDelete
  4. Híc, anh dịch như thế mà còn khiêm tốn:((.
    Em thích bài Tình yêu từ cái nhìn đầu, và thích khổ thơ này:

    Nhưng mọi sự bắt đầu trên đời
    Thực ra đều chỉ là tiếp nối
    Và cuốn sách duyên phận cuộc đời
    Luôn được mở từ trang giữa


    Có lẽ là như vậy...

    (Em sẽ lại mượn anh bản dịch nhé:D, ko làm gì dính díu đến lợi nhuận đâu ạ:D)

    ReplyDelete
  5. -Mình thích bài đầu, rất nữ tính " Em thích lá không hoa hơn là hoa không có lá/Em thích những con chó không bị tỉa đuôi/Em thích những đôi mắt màu sáng/Bởi vì mắt em màu tối"
    - Tôi muốn hỏi họ dù chỉ một câu... chữ "dù" này bỏ được không?

    ReplyDelete
  6. Hay quá! Tuyệt cú mèo! Chiều về tớ sẽ bình loạn mấy bản dịch này của Linh nhé :)

    ReplyDelete
  7. Mà tớ bái phục tốc độ của dịch Linh, tối qua còn chưa thấy gì, sáng nay đã sòn sòn mấy bài liền :)) Linh mà làm dịch giả thì sau này chắc cũng tầm cỡ như bác Dương Tường đấy. :)

    ReplyDelete
  8. Ngày xưa tớ có cũng có dịch bài Love at first sight cho gái, có post ở TL. Chả biết gái bây giờ có còn giữ không?

    ReplyDelete
  9. tớ post tạm lên đây mấy bản dịch khác để Linh và mọi người tham khảo nhé:

    Tình yêu từ cái nhìn đầu
    (bản dịch của Tạ Minh Châu)

    Cả hai đều chắc tin
    Họ gắn với nhau bằng tình cảm bất ngờ
    Niềm tin này rất đẹp
    Nhưng nỗi bấp bênh còn sắc nét hơn nhiều.

    Họ cho rằng trước đó chưa từng quen
    có nghĩa là chưa bao giờ và chưa có gì xảy ra cùng họ
    Vậy những phố xá, hành lang, bậc thang
    mà ở đó có thể họ đã lướt qua nhau
    từ lâu
    sẽ nói năng gì?

    Tôi muốn hỏi xem
    họ có nhớ điều chi
    có thể trong những cánh cửa xoay
    có khi họ đã từng đối mặt?có thể có lúc đã nói lời rất thật
    "Tôi xin lỗi" trong một lần va nhau trong đám đông?
    giọng "tôi bị nhầm" trong ống nghe điện thoại?
    nhưng tôi biết câu trả lời họ nói
    không, họ chẳng nhớ gì.

    Họ sẽ ngạc nhiên hơn nhiều
    khi biết rằng từ lâu
    một trường hợp ngẫu nhiên
    đang đùa giỡn họ.

    Nó chưa hoàn toàn muốn
    cho họ sống cuộc đời chung
    làm họ gần, xa nhau
    nhảy giật lùi sang bên
    nén tiếng cười khúc khích.

    Đã có những dấu hiệu, tín hiêu
    dẫu không đọc được cũng chẳng hề sao
    Có thể cách đây ba năm
    hoặc thứ ba tuần trước
    một chiếc lá nhỏ
    đã vương từ vai này sang vai kia?
    Có gì đó đã mất đi
    và được nhặt lên
    Ai biết được liệu đó không phải là trái bóng
    ẩn trong những bóng cây của thời ấu thơ?

    Đã có những chiếc chuông con và những tay cầm cánh cửa
    mà ở đó
    dấu tay này xếp chồng lên tay kia
    Những chiếc va li xếp cạnh nhau trong kho.
    Có thể vào một đêm đã có một giấc mơ giống hệt
    khi tỉnh dậy tức thì tan hết.

    Thế nên mỗi sự mở đầu
    chỉ là một hồi kế tiếp
    và cuốn sách của muôn vản sự kiện
    luôn mở ở giữa chừng.

    ReplyDelete
  10. Tình yêu từ cái nhìn đầu tiên
    (bản dịch của Đinh Hải An)

    Họ chợt thấy
    tình yêu đến bất ngờ
    nối số phận hai người
    cảm giác ấy - ôi đẹp sao
    vì thật là chắc chắn
    Nhưng đẹp hơn nhiều
    là nỗi bất an

    Họ nghĩ
    vì chưa quen khi trước
    Có nghĩa gì đâu những điều đã qua
    vì chẳng có gì
    phải không đường phố
    phải không cầu thang, cây lá, hành lang?
    Những nơi biết đâu
    họ từng lướt qua nhau?

    Tôi muốn hỏi hai người,
    có nhớ không
    có thể trong cánh cửa quay
    khi mắt nhìn thấy mắt?
    Lời "xin lỗi" lúc chạm nhau trên lối
    tiếng "nhầm rồi" trong ống máy hôm nao?
    - nhưng tôi biết họ sẽ trả lời:
    Không nhớ.

    Họ lấy làm lạ
    rằng từ lâu nay
    khi chưa quen nhau
    sự tình cờ đùa chơi với họ
    Nó chưa sẵn sàng
    biến thành số phận
    nên đưa lại gần
    rồi lại tách ra
    chặn lối họ qua
    nén tiếng cười
    rồi vụt tránh đi.

    Có bao dấu hiệu
    dù không rõ.
    Cách đây ba năm
    hay mới thứ ba tuần trước
    có chiếc lá nhỏ
    rơi từ vai sang vai?
    Có gì mất đi, chút gì rạo rực
    Ai biết
    phải chăng là quả bóng
    lăn vào bụi cây ngày ấy ấu thơ?

    Rồi tự bao giờ
    trên nắm cửa, nút chuông
    vết tay lên nhau từng nhẹ đặt
    va li sóng đôi chỗ gửi đồ
    hay giấc mơ giống hệt
    cùng đến một đêm với hai người
    nhưng tan đi sau giờ tỉnh giấc

    Vì mỗi bắt đầu
    chỉ là phần tiếp nối
    Như cuốn sách ghi sự kiện
    luôn mở sẵn trang trong.

    ReplyDelete
  11. Thôi chạy đã, tớ sẽ đưa tiếp các bản dịch khác lên :)

    ReplyDelete
  12. Thơ bọn tây được cái dài loằng ngoằng nhưng đọc lên chẳng có chút vị gì. Chú Mít nào làm thơ theo kiểu này, thể nào cũng bị các Mít khác nhảy vào chửi bới xỉ vả.

    ReplyDelete
  13. Bạn Linh kể ra có sức hấp dẫn với công chúng phết. Cứ viết cái gì là các bạn lao bổ vào khen. Thích nhỉ. Thôi, để mình bới lông tìm vết giúp bạn Linh từ từ rơi xuống đất nhé. Trong bài "Một số người thích thơ" có sạn này, "thiểu số nhỏ", đã "thiểu số" thiết tưởng không cần "nhỏ", bạn Linh nhỉ. Không giận nhau chứ ;-) Giận thì :-* một (số) cái để hết giận nhé :-)

    ReplyDelete
  14. Bạn nào rảnh nên làm một cái thí nghiệm như sau: Dịch thơ tây (thơ của các nhà thơ có tiếng nhưng nên chọn các bài càng ít được biết hoặc chưa có ai dịch lại càng tốt), xong vờ bảo đấy là thơ do mình làm, và đăng ở xó nào đó. Lập tức, dân An Nam Mít sẽ xúm vào chửi rủa phỉ nhổ thơ bạn ( mà thực ra là thơ của thằng Tây). Thí nghiệm chưa dừng lại ở đây. Tiếp tục, bạn sáng tác khoảng vài chục bài (tức là thơ của bạn), và cũng đăng ở xó nào đó, nhưng kèm theo chú thích những bài ấy là của một thằng tây nào đấy, bạn chỉ là người dịch thôi. Lập tức, các Mít ta sẽ nhảy xổ vào ... khen hay.

    ReplyDelete
  15. Bạn Minh Minh nói cũng đung đúng. Chỉ "đung đúng" thôi vì thú thật với bạn là thi thoảng tớ vẫn bị choáng váng bởi cái tư duy làm thơ của các bạn tây. Ví dụ, bài "Tình yêu từ cái nhìn đầu tiên" chẳng hạn (cho nó gần, đỡ phải trích dẫn nhiều). Cái tư duy trong đó rất hay đấy chứ, rất đáng để khen đấy chứ. Với tớ, thế là giản dị một cách đẹp đẽ hoặc đẹp đẽ một cách giản dị (cả hai đều đáng khen như nhau). Nhạc tính, âm điệu thì thôi khỏi bàn vì mỗi lần dịch chúng ta lại làm thay đổi (theo nghĩa tích cực), thậm chí, bóp méo/ làm hỏng nó rồi.

    ReplyDelete
  16. Btw, đã khen thì khen cho trọn kẻo lạc đàn, bài "Các khả năng" cũng rất hay. Hay thật, chứ không phải vì nó được làm bởi Tây :-D (Mà này, bạn Minh Minh có cái avatar yêu thế :-x, hy vọng không phải là người thật chứ không thì ghen tị lắm :-D)

    ReplyDelete
  17. @Sweet_T: mình nghĩ nói "thiểu số nhỏ" cũng không sao, vì "thiểu số nhỏ" khác "thiểu số rất nhỏ" và khác "thiểu số" :)
    Nhưng trong bài thơ này thì đúng là chỉ có "thiểu số" thôi, không có "nhỏ" :)

    Bài "Các khả năng" này theo ý kiến 3 xu của mình thì nếu dịch là "Tôi" sẽ hay hơn "Em", vì phong cách của Szymborska trong bài này ko nữ nhi "õng ẹo" như thế. Bài thớ này chứa đựng những "tuyên ngôn" rất nhân bản, rất Szymborska, bình dị mà vĩ đại, khảng khái, ví dụ như "Tôi yêu đất nước bị chinh phục hơn quốc gia chiến thắng, tôi thích địa ngục hỗn loạn hơn địa ngục trật tự bình yên", hay "tôi muốn yêu con người hơn yêu nhân loại" v.v...
    Dùng từ "Em" của nhi nữ thường tình, từ "Em" nhún nhường ngoan ngoãn và có phần "bất bình đẳng" mình thấy có vẻ như không thích hợp lắm ở đây :)

    ReplyDelete
  18. Bạn Sweet_T : Dĩ nhiên là người thật rồi. Và người thật đó chính là mình đây - Minh Minh. Thiên ngoại hữu thiên nhân ngoại hữu nhân, người này đã đẹp lại còn có người khác đẹp hơn là sự thường tình chốn thế gian, mong bạn chớ nên ghen tị hoặc chán nản hoặc phiền lòng.

    Nói các bạn đừng giận chứ đã đẹp gái, lại còn tài năng giỏi giang như mình đây, cầm kỳ thi hoạ bốn món, món nào với mình cũng dễ dàng như húp cháo loãng, tưởng là ưu điểm, nhưng hoá ra kết cục chỉ là khó lấy chồng.

    ReplyDelete
  19. Một số người thích thơ
    (bản dịch của Tạ Minh Châu)

    Một số người
    - có nghĩa không phải là tất cả
    thậm chí không phải là số đông
    mà chỉ là thiểu số
    không kể các trường, nơi người ta phải học
    không kể chính các nhà thơ
    có lẽ những người đam mê
    chỉ có hai trên một nghìn.

    Người ta thích thơ
    nhưng cũng thích luôn cả súp mì gà
    thích màu xanh và lời tán tụng
    thích chiếc khăn quàng đã sờn sắp thủng
    thích tin ở mình
    thích vuốt ve con chó.

    Thơ
    - chỉ có điều thơ là gì vậy
    với câu hỏi này
    đã có nhiều câu trả lời run rẩy
    Còn tôi
    tôi chẳng hề hay biết
    câu khẳng định này tôi sẽ còn bám riết
    như bám vào chiếc tay vịn cứu tinh.

    ReplyDelete
  20. Một số người thích thơ
    (bản dịch của Minh Minh)

    Nếu thơ bạn đến con lừa cũng hiểu được
    thì bạn ơi, bạn là kẻ làm vườn
    và lũ yêu thơ - như trên đã nói
    là lũ bò trên đồng cỏ mênh mang

    Thơ là gì?
    Chẳng ai biết được
    Cả chúng ta
    lẫn lũ lợn trong chuồng
    Nhưng khi tiếng thơ vang run rẩy
    Em bàng hoàng, tôi cũng hoang mang

    Một số người thích thơ
    nhưng không phải là tất cả
    suy ra rằng có những kẻ không thích thơ
    Mặc cho chúng thích hay không thích
    thơ vẫn cứ là thơ

    ReplyDelete
  21. Em thích bài cuối, và cách dịch khổ cuối của a Linh:
    "Nhưng mọi sự bắt đầu trên đời
    Thực ra đều chỉ là tiếp nối
    Và cuốn sách duyên phận cuộc đời
    Luôn được mở từ trang giữa"

    ReplyDelete
  22. Lilia có version của mình cho mấy bài trên không?

    ReplyDelete
  23. Mấy bài này tớ đều chưa dịch.
    Nhưng có lẽ 1 ngày nào đó tớ sẽ dịch :)

    ReplyDelete
  24. Mình thích "version" của Minh Minh :-) Mặc dù nó chẳng giống với nguyên tác tẹo nào nhưng được cái thú vị và phóng khoáng hơn cả nguyên tác :-D Mong là thơ sao, người vậy (Xin lỗi bạn Linh nhé, phải trả lời bạn Minh Minh và đã chạy sang bên nhà bạn ấy để drop quick cmt chẳng hạn, nhưng bạn ấy lại không cho cái cơ hội ấy)

    ReplyDelete
  25. Đương nhiên rồi, con người mình dẹp đẽ dễ thương y như bạn Sweet_T tưởng tượng.

    ReplyDelete
  26. Trong bài "Các khả năng" có câu "Em thích gõ vào gỗ".

    Mình muốn giải thích thêm thế này: người Ba Lan, nhất là đàn bà con gái, khi khen hay nói về chuyện gì đó đang diễn ra tốt đẹp thì khi khen xong thường tìm một đồ vật gì bằng gỗ và gõ lên đấy, để chuyện tốt lành không bỏ đi mất. Giống kiểu các bà các cô Việt Nam khen 1 đứa trẻ bụ bẫm xinh xẻo xong thì nói "trộm vía" ấy.

    Vì thế nếu mình dịch câu này thì mình sẽ dịch là: Em thích nói "trộm vía" :)

    ReplyDelete