Bertolt Brecht

Thôi không dịch thơ tình nữa, chuyển sang thơ chính trị.

Bertolt Brecht được biết đến như một trong những nhà viết kịch xuất sắc và sáng tạo nhất thế kỷ 20. Là đảng viên cộng sản, ông từng phải sống lưu vong dưới thời Đức Quốc xã. Sau năm 1945, ông trở thành người được trọng vọng nhất trong giới văn nghệ sĩ ở CHDC Đức. Nhưng ông cũng nhanh chóng thất vọng với chính sách Stalinist của chính quyền CHDC Đức đương thời, và có những hành động phản kháng với chính quyền.

Tôi thích bài Gửi hậu thế này vì nó rất chân thực. Nó phản ánh tâm trạng của một người cộng sản trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền, nhưng cũng chứa đựng những dự cảm về tương lai, khi Brecht thấy rằng những hành động đấu tranh của người cộng sản, dù xuất phát với các động cơ cao đẹp, nhưng không phải lúc nào cũng là những hành động đúng đắn. Bài này Diễm Châu có dịch trên Tiền Vệ nhưng hơi trúc trắc nên tôi thử dịch lại.

Gửi hậu thế

1.

Quả thật. Tôi đang sống trong thời kỳ đen tối.
Khi từ ngữ chân thành cũng là điều ngớ ngẩn.
Một vầng trán phẳng phiu cũng dự báo sự chẳng lành.
Tim cứng rắn
Ai đó cười, hẳn chưa từng nghe thấy
Những cơn thủy triều khủng khiếp

Cái thời gì thế ?
Khi nói về cây cối cũng gần như phạm tội.
Bởi như thế là im lặng trước bất công!
Một người đi bình thản giữa phố phường
Anh ta có lánh xa bạn bè đang hoạn nạn?

Phải. Tôi vẫn có thể kiếm sống.
Nhưng tin tôi đi, việc đó chỉ tình cờ.
Chẳng có gì tôi làm giúp tôi có đủ ăn
Nhờ may mắn nên tới giờ tôi vẫn sống
(Nhưng nếu như may mắn hết
Thì số phận tôi cũng coi là chấm dứt.)

Họ bảo tôi: hãy uống ăn đi.
Hãy mừng mày vẫn còn sống được!
Nhưng làm sao tôi có thể ăn và uống
Khi thực phẩm của tôi cướp từ những kẻ đói ăn
Và cốc nước của tôi thuộc về những người đang khát.
Nhưng dẫu vậy, tôi vẫn ăn và vẫn uống.

Tôi sẽ rất mừng nếu tôi có thể khôn ngoan
Những sách cũ dậy chúng ta cách sống khôn ngoan:
Tránh những rắc rối thế gian
Sống hết đời mình ngắn ngủi
Không sợ ai
Không dùng bạo lực
Đem lòng tốt trả cho cái ác
Đừng thỏa mãn ham muốn mà hãy học cách lãng quên.
Tất cả những điều này tôi đều không thể theo.
Tôi đang sống trong thời đen tối!

2.

Tôi đến những thành phố hỗn loạn.
Nơi cái đói là vị chúa tể quyền uy.
Tôi đến giữa mọi người trong thời kỳ nổi dậy
Và tôi nổi dậy cùng họ.
Tôi đã sống đời mình như vậy.

Tôi nuốt miếng ăn giữa những trận thảm sát
Bóng kẻ sát nhân đè tôi trong giấc ngủ mê.
Và khi tôi yêu, tôi yêu thờ ơ
Tôi nhìn thiên nhiên thờ ơ.
Tôi đã sống đời mình như vậy.

Trong thời của tôi, đường phố dẫn tới các hố bẫy
Những bài phát biểu đưa tôi tới đao phủ
Tôi chẳng thể đóng góp được gì nhiều
Nhưng không có tôi
Kẻ thống trị sẽ càng nhe nhởn.
Và đó chính là điều tôi hy vọng.
Tôi đã sống đời mình như vậy.

3. Các bạn, những người sinh ra sau cơn lũ cuốn chìm chúng tôi, hãy nghĩ
Khi các bạn nói tới những lầm lỗi của chúng tôi
Hãy nói cả về cái thời đen tối
Đã mang lại những lầm lỗi đấy.

Chúng tôi đã đi, thay quốc gia nhiều hơn cả thay giầy
Trong cuộc chiến giai cấp đầy tuyệt vọng
Vào lúc chỉ có bất công và không có đấu tranh.

Dù thế, chúng tôi biết một điều
Ngay cả lòng căm ghét
cũng làm mặt mình biến dạng
Và sự công phẫn trước bất công
Cũng khiến giọng nói trở nên khắc nghiệt.
Chúng tôi, những người đặt nền móng cho lòng tốt
Nhưng chính chúng tôi cũng không thực sự tốt.

Và bạn, người tới từ tương lai
Khi con người đối xử với nhau thực sự như những con người
Xin đừng phán xét chúng tôi
Quá nghiệt ngã

Vài bài khác

Con trai bé của tôi hỏi tôi…

Con trai bé của tôi hỏi tôi: Con có nên học toán?
Để làm gì, tôi muốn nói. Khi hai mẩu bánh mỳ
Nhiều hơn một mẩu là những gì con sẽ biết.
Con trai bé của tôi hỏi tôi: Con nên học tiếng Pháp?
Để làm gì, tôi muối nói. Nhà nước này đang sụp đổ.
Và nếu con lấy tay xoa bụng và rên rỉ
Người ta sẽ hiểu con, nào có khó gì đâu.
Con trai bé của tôi hỏi tôi: Có nên học lịch sử?
Để làm gì, tôi muốn nói. Hãy học chúi đầu xuống đất.
Và có thể con sẽ sống sót, con ơi.

Học toán đi, tôi bảo con trai.
Học tiếng Pháp và học thêm lịch sử!

Giải Pháp

Sau cuộc nổi dậy 17 tháng Sáu
Thư ký Hội viết văn
Phát truyền đơn trên đại lộ Stalin
Nói rằng nhân dân
Đã phụ bạc lòng tin chính phủ
Và chỉ có thể lấy lại
Bằng các cố gắng gấp đôi

Trong trường hợp này, tưởng có thể dễ hơn
Nếu chính phủ giải tán nhân dân
Và bầu ra nhân dân khác?

Mặt nạ cái ác

Trên tường phòng tôi, treo bức điêu khắc Nhật Bản
Mặt nạ quỷ ác, điểm trang bằng sơn vàng
Tôi nhìn nó một cách cảm thông
Cái trán nó nhăn lại căng phồng
Làm điều ác quả thật là căng thẳng.

Những câu hỏi của một công nhân đọc sách

Ai xây Thebes với bảy cổng thành
Sẽ chỉ thấy tên các vị vua trong sử sách
Có phải họ đã khuôn những viên đá?
Và Babilon, sau bao lần tàn phá
Ai dựng lại chúng lên?
Thành Lima chói lóa ánh hoàng kim
Trong những căn nhà nào, các thợ xây sinh sống?

Vào cái đêm Vạn Lý Trường Thành được xây xong
Những thợ nề, họ sẽ đi đâu?
Trong thành La Mã, cổng vinh quang có ở khắp nơi
Ai dựng chúng lên? Trước những ai, Caesar mừng chiến thắng?
Còn Byzantium, vinh danh trong các bài hát
Có phải cung điện ở đây dành cho mọi dân cư?
Và cả Atlantis huyền thoại
Vào cái đêm nó bị đại dương nuốt
Những kẻ chết chìm có quát nô lệ?

Alexander trẻ tuổi chinh phục Ấn Độ.
Ông ta chỉ đi có một mình?
Caesar đánh tan người Gaul
Ông ta mang theo người nấu ăn không nhỉ?
Philip ở Tây Ban Nha khóc khi hạm đội tan tành.
Có phải mỗi mình ông ta khóc?

Fredereck đệ nhị thắng cuộc chiến Bảy năm.
Ngoài ông ta, còn ai là người thắng?

Mỗi trang sử có một chiến thắng.
Ai là người nấu bữa tiệc cho những kẻ thắng trận?
Cứ mười trang sách lại có một vĩ nhân.
Ai là người phải trả tiền cho họ?

Quá nhiều sự kiện.
Quá nhiều câu hỏi.

Tôi muốn đi với người tôi yêu

Tôi muốn đi với người tôi yêu
Tôi không muốn tính toán chi nhiều
Tôi không quan tâm nếu đó là điều tốt
Anh ấy yêu tôi không, tôi cũng không muốn biết
Tôi muốn đi với người tôi yêu

Anh chưa từng yêu em hơn thế

Anh chưa từng yêu em hơn thế, em của anh
Khi anh từ giã em khi đêm xuống
Rừng nuốt chửng anh, rừng xanh, em của anh
Rừng xanh và trên đấy,
những vì sao nhợt nhạt đến từ phương Tây.

Anh không cười đâu, chẳng tí nào, em của anh
Khi anh vui vẻ đến với tối tăm số phận
Lúc những khuôn mặt phía sau anh
Đều nhợt dần trong màn tối của rừng xanh.

Mọi thứ đều vĩ đại trong đêm nay, em của anh
Hơn những gì trong tương lai và quá khứ.
Anh thú thực: Anh chẳng có gì
ngoài những chú chim lớn
và tiếng kêu đói của chúng
vang trên bầu trời đêm tối tăm

Source:ở đây